Najwyższy czas, aby do dyskusji publicznej na temat propozycji i decyzji ogłoszonych w czasie kampanii wyborczej wprowadzić należyty ład i rzetelność informacyjną.

W ostatnim okresie, po przedstawieniu propozycji rządzącej koalicji Prawa i Sprawiedliwości, został publicznie przedstawiony szereg demagogicznych pseudowyliczeń. Przede wszystkim jeden z członków Rady Polityki Pieniężnej zaczerpnął, chyba z sufitu, pseudowyliczenie, że podniesienie świadczenia wychowawczego „Rodzina 500+”, z 500 zł do 800 zł, podniesie inflację o 2 p.p. Podobnie wypowiada się inny członek RPP, także wysłany do RPP przez opozycję.

W związku z tym uznałem, że konieczne jest przedstawienie rzetelnych danych dotyczących skutków propozycji wyborczych, wyliczonych przez ekonometryków, przy pomocy stosowanego przez Narodowy Bank Polski, podobnie jak w innych bankach centralnych, modelu NECMOD.

Z przedstawionych poniżej wyliczeń można szacować, że koszt wejścia w życie wszystkich propozycji PiS, dla sektora finansów publicznych wyniesie łącznie ok. 26-27 mld. złotych rocznie (w latach 2024-2025, 0,7 % PKB).

Natomiast przedwyborcze zapowiedzi Platformy Obywatelskiej wiążą się
z wielokrotnie większymi kosztami (ok. 88-93 mld. zł. rocznie w latach 2024-2025, 2,4 % PKB).

Wpływ propozycji PiS na inflację CPI to 0,1 pkt. proc. w roku 2024 i 0,3 pkt. proc. w roku 2025.

Z kolei wpływ na inflację CPI propozycji PO to 0,3 pkt. proc. w 2024 r. i 0,8 pkt. proc.  w roku 2025.

Warto jeszcze dodać w podsumowaniu, że dług sektora finansów publicznych, w przypadku propozycji wyborczych PiS wzrośnie o: 0,0 % PKB w 2023 r.; 0,5 % PKB w roku 2024 i 0,7 % PKB w roku 2025.

Natomiast wzrost długu sektora finansów publicznych, w przypadku propozycji wyborczych PO wzrósłby o: 0,3 % PKB w roku 2023; 1,7 % PKB w 2024 r.; 2,5 % PKB w roku 2025.

ANALIZA:

Analiza propozycji wyborczych PiS i PO – koszty oraz wpływ na najważniejsze zmienne makroekonomiczne

Podczas konwencji Prawa i Sprawiedliwości (PiS) „Programowy Ul” (13-14 maja br.) zostały przedstawione propozycje:

• podniesienia wysokości świadczenia wychowawczego (Program Rodzina 500 plus) z 500 zł do 800 zł z początkiem 2024 r. Kwota tego świadczenia nie była waloryzowana od jego wprowadzenia w kwietniu 2016 r.;
• rozszerzenia od 2024 r. programu bezpłatnych wybranych leków (Program Leki 75+) o dzieci i młodzież oraz osoby w wieku 65-75 lat (finansowanie w ramach budżetu NFZ);
• bezpłatnych przejazdów autostradami samochodami osobowymi i motocyklami (zarządzane przez GDDKiA od 1 lipca 2023 r., koncesjonowane – w 2024 r.).

Jednocześnie na ukończeniu są prace legislacyjne dotyczące zapowiedzianego wcześniej wsparcia przez państwo zakupu pierwszego mieszkania, tj. „Bezpiecznego Kredytu 2%”. Można szacować, że koszt wejścia w życie powyższych propozycji PiS dla sektora finansów publicznych wyniesie ok. 26-27 mld zł rocznie w latach 2024-2025 (0,7% PKB, por. Tabela 1). Szacunek ten nie obejmuje zapowiedzianych bezpłatnych przejazdów samochodów osobowych na koncesjonowanych odcinkach autostrad, z uwagi na znaczną niepewność co do skutków dla sektora.

Zapowiedzi przedwyborcze Platformy Obywatelskiej wiążą się z wielokrotnie wyższymi kosztami – ok. 88-93 mld zł rocznie w latach 2024-2025 (tj. 2,4% PKB).Dotyczą one w szczególności (por. tabela 1):

• podwojenia kwoty wolnej w PIT (do 60 tys. zł) – o skali szacowanej przez Ministerstwo Finansów na ok. 45 mld zł rocznie (ubytek wpływów sektora rzędu ok. 1,2% PKB rocznie),
• szybszej waloryzacji świadczenia wychowawczego (od 1 czerwca br.) – dodatkowy koszt na poziomie 15 mld zł (0,4% PKB) w 2023 r.,
• szerszego zakresu wsparcia w zakresie polityki mieszkaniowej (Kredyt 0%, dopłaty do kredytów remontowych, dopłaty do wynajmu), wprowadzenia świadczenia „babciowego” (dla matek dzieci do lat 3 powracających na rynek pracy) oraz finansowania absencji chorobowej w przypadku mikroprzedsiębiorstw w całości przez ZUS – łącznie ok. 18-20 mld zł (0,5% PKB) rocznie.

Tabela 1. Koszty propozycji wyborczych dla sektora finansów publicznych (w mld zł)

Wpływ na PKB i inflację

Przeprowadzono analizę wpływu powyższych propozycji na PKB i inflację.

• Najważniejsze proponowane zmiany obejmują zwiększenie transferów socjalnych oraz zmniejszenie podatków (w wariancie PO) wpływające pozytywnie na dochody do dyspozycji gospodarstw domowych.
• Krańcowa skłonność do konsumpcji rośnie wraz z długością obowiązywania poszczególnych zmian fiskalnych, osiągając poziom ok. 0,5 w IV kwartale od rozpoczęcia programu (zgodnie ze spotykanym w literaturze efektem dla zwiększania transferów do ludności oraz obniżania obciążeń podatkowych).
• Wzrost konsumpcji gospodarstw domowych ma dwukierunkowy wpływ na pozostałe komponenty PKB. Wyższe spożycie, poprzez efekty mnożnikowe, przekłada się na wzrost inwestycji prywatnych. Jednocześnie jednak, zwiększając import, przyczynia się do spadku eksportu netto.
• Wyższa aktywność gospodarcza, poprzez zwiększenie presji popytowej i poprawy sytuacji na rynku pracy, zwiększa inflację.
• Z kolei proponowane przez PiS rozszerzenie zakresu bezpłatnych leków oraz autostrad będą również oddziaływać w kierunku obniżenia wskaźnika CPI, przy czym skala tego wpływu jest trudna do oszacowania.

• Zawarty w tabeli 2 wpływ zmian fiskalnych na saldo SFP jest mniejszy niż w tabeli 1, gdyż uwzględnia również efekty zmian głównych kategorii makroekonomicznych, w tym inflacji i PKB (w tabeli 1 podany jest tylko wpływ bezpośredni).

Tabela 2. Wpływ propozycji wyborczych na najważniejsze zmienne makroekonomiczne